Mục lục

Tiền sản giật là gì?

Tiền sản giật (TSG) là rối loạn chức năng đa cơ quan liên quan đến thai nghén đặc trưng với sự xuất hiện triệu chứng tăng huyết áp (HA) và protein niệu hoặc các triệu chứng lâm sàng liên quan đến tổn thương đa cơ quan do ảnh hưởng của TSG:

Tăng huyết áp (>140 / 90 mmHg)
Protein niệu (>300mg / 24 giờ)
Các vấn đề về thần kinh: co giật, đau đầu dữ dội, tăng phản xạ, rối loạn thị giác dai dẳng

Khoảng 2-10% thai kỳ bị ảnh hưởng bởi TSG. Trong 2 thập kỷ qua, tỷ lệ TSG tăng ~25%, đặc biệt là nhóm TSG sớm.

Tại Việt Nam, tỷ lệ TSG trước 34 tuần là 0,43%, tỷ lệ TSG từ 34-37 tuần là 0,7% và tỷ lệ sau 37 tuần là 1,68%. Tỷ lệ thai phụ xuất hiện TSG khoảng 2,8 – 5,5% (2012-2016).

Hậu quả của TSG

Theo thống kê của Trung tâm kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh (CDC) Hoa Kỳ, 9% số ca tử vong ở bà mẹ có liên quan trực tiếp đến TSG và sản giật (SG).

Sinh bệnh học của TSG

Sự rối loạn trong quá trình tương tác giữa nguyên bào nuôi và tử cung trong tam cá nguyệt 1 dẫn đến phản ứng stress ở nhau thai, khiến suy giảm khả năng trao đổi oxy và chất dinh dưỡng cho thai.

Tình trạng stress tại hợp bào nuôi dẫn đến sự phóng thích nhiều yếu tố khác nhau vào hệ tuần hoàn của mẹ, bao gồm: cytokine tiền viêm, sLlt-1 – protein chống tạo mạch máu và các phân tử tiền đông máu. Các yếu tố này gây ra phản ứng viêm hệ thống, xuất phát từ việc rối loạn chức năng nội mô của mẹ, bao gồm cả điều hòa quá trình đông máu, cân bằng dịch và huyết áp.

Ảnh hưởng của TSG đối với thai phụ

Những tình trạng sau có thể xảy ra ở thai phụ, bao gồm:

Xuất huyết não
Bong võng mạc
Hội chứng HELLP (viết tắt của Hemolytic anemia – thiếu máu tán huyết, Elevated Liver enzymes – tăng men gan, Low Platelet count – giảm tiểu cầu) và biến chứng từ hội chứng HELLP làm tổn thương đến tim, thận, gan và các cơ quan quan trọng khác.
1-2% trường hợp TSG tiến triển thành SG với các biến chứng như tổn thương não, viêm phổi do hít, phù phổi, bong nhau thai, rối loạn đông máu lan tỏa, suy thận cấp, ngừng tim phổi và hôn mê.

Ảnh hưởng của TSG đối với thai nhi

Thai nhi chậm phát triển trong bụng mẹ
Sinh non, nhẹ cân khi sinh
Thai chết lưu
Tử vong sơ sinh

Cơ chế bệnh sinh của tiền sản giật với những ảnh hưởng lên mẹ và thai nhi

Khuyến cáo của Bộ Y tế về sàng lọc TSG

Từ năm 2021, Bộ Y tế đã tích hợp sàng lọc TSG thường quy vào quy trình quản lý thai, khám thai cho tất cả thai phụ.

Quyết định số 1911/QĐ-BYT về việc ban hành tài liệu Hướng dẫn Sàng lọc và điều trị dự phòng tiền sản giật.

Đối tượng nên sàng lọc TSG

Mức độ nguy cơ	Yếu tố nguy cơ
Nguy cơ cao	Tiền sử TSG (đặc biệt khi TSG có biến chứng nặng), đa thai, tăng HA mạn, đái tháo đường týp 1 hoặc 2, bệnh thận mạn tính, bệnh tự miễn (lupus ban đỏ hệ thống, hội chứng kháng phospholipid…), bệnh tăng đông máu, béo phì (BMI trước mang thai >35), có sử dụng các kỹ thuật hỗ trợ sinh sản, tăng triglyceride trong thai kỳ.
Nguy cơ trung bình	Thai con so, tiền sử gia đình TSG (mẹ hoặc chị em), mẹ trên 40 tuổi, đặc điểm xã hội (mức sống thấp), lạm dụng chất kích thích, tiền sử mang thai nhẹ cân, kết quả thai kỳ bất lợi, khoảng cách giữa 2 lần mang thai trên 10 năm, nhiễm trùng thai nghén, bệnh lý nguyên bào nuôi.
Nguy cơ thấp	Tiền sử sinh đủ tháng, không biến chứng

Quy trình sàng lọc TSG

Thực hiện sàng lọc TSG theo mô hình 2 giai đoạn:

Giai đoạn 1: Tại thời điểm 11 tuần 0 ngày – 13 tuần 6 ngày tuổi thai, mục tiêu tập trung vào sàng lọc TSG sớm và can thiệp dự phòng.
Giai đoạn 2: Vào 3 tháng giữa và/hoặc 3 tháng cuối thai kỳ, sàng lọc TSG được tiếp tục thực hiện cho cả TSG sớm và TSG muộn, nhằm mục đích quản lý phù hợp các trường hợp nguy cơ cao, xác định thời điểm, địa điểm và cách thức kết thúc thai kỳ hợp lý cho từng trường hợp.

Các chỉ số quan trọng trong dự đoán TSG

Thông số	Ý nghĩa
PlGF	Placental Growth Factor (PLGF): protein tiền tạo mạch, phản ánh sức khỏe và chức năng của nhau thai. Nồng độ PlGF thấp → phản ánh tình trạng suy giảm chức năng nhau, liên quan trực tiếp đến TSG và tình trạng thai nhi chậm phát triển trong tử cung. PlGF là một trong những biomarker quan trọng để phát hiện nguy cơ TSG, đặc biệt từ quý I thai kỳ.
sFLT-1/PlGF	sFlt-1 (soluble fms-like tyrosine kinase-) được xem như là một protein chống tạo mạch máu trong huyết thanh, thường tăng cao ở thai phụ TSG Tỷ lệ sFlt-1/PlGF phản ánh sự mất cân bằng giữa tạo mạch và chống tạo mạch. Ở thai kỳ bình thường, nồng độ của PIGF tăng trong hai tam cá nguyệt đầu và giảm dần đến lúc sinh, ngược lại sFlt1 thì ổn định trong hai tam cá nguyệt đầu và tăng đều cho đến lúc sinh. sFlt-1 tăng sẽ làm cản trở sự phát triển của nội mạch, giảm tưới máu đến nhau thai, gây ra các triệu chứng tiền sản giật, ảnh hưởng đến sức khỏe và sự an toàn của thai nhi.
Huyết áp động mạch trung bình	Là chỉ số phản ánh áp lực tưới máu trung bình trong một chu kỳ tim. Huyết áp động mạch trung bình tăng cao trong 3 tháng đầu hoặc giữa thai kỳ liên quan đến nguy cơ phát triển TSG.
Chỉ số xung động mạch tử cung	Đo bằng siêu âm Doppler, phản ánh sức cản dòng chảy máu đến bánh nhau. UTPI cao → tưới máu bánh nhau kém → tăng nguy cơ TSG và thai chậm phát triển trong tử cung (IUGR).

Xét nghiệm sàng lọc TSG tại GENTECH

GENTECH ứng dụng theo Mô hình sàng lọc TSG 3 tháng đầu của Bộ Y tế

Mô hình sàng lọc và điều trị dự phòng TSG trong 3 tháng đầu thai kỳ.

Các gói xét nghiệm:

Gói sàng lọc TSG quý 1: Chỉ số PlGF (tuần thai từ 10 đến 13) kết hợp tiền sử mẹ, thông tin thăm khám và kết quả siêu âm.
Gói sàng lọc TSG quý 2: Tỉ số sFLT-1/PlGF tiên đoán kết cục xấu thai kỳ của phụ nữ mang thai (từ tuần thai thứ 19) kết hợp tiền sử mẹ, thông tin thăm khám và kết quả siêu âm.
Gói sàng lọc TSG quý 3: Tỉ số sFLT-1/PlGF tiên đoán kết cục xấu thai kỳ của phụ nữ mang thai (từ tuần thai thứ 19) kết hợp tiền sử mẹ, thông tin thăm khám và kết quả siêu âm.

Mẫu: 2ml máu ngoại vi

👉 Tiền sản giật là biến chứng thai kỳ nguy hiểm, có thể ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe của mẹ và bé. Sàng lọc sớm là giải pháp quan trọng để phát hiện nguy cơ và can thiệp kịp thời.

👉 Nếu bạn đang mang thai và muốn được tư vấn chi tiết về xét nghiệm sàng lọc tiền sản giật, hãy liên hệ với GENTECH để đặt lịch ngay hôm nay.