Mục lục

Liên cầu khuẩn nhóm B là gì?

Liên cầu khuẩn nhóm B (Group B Streptococcus – GBS) là một loại vi khuẩn thường trú trong đường tiêu hóa, đường tiết niệu và đường sinh dục của cả nam và nữ. Vi khuẩn GBS có thể tái nhiễm và tự khỏi mà không cần điều trị.

Đây không phải là bệnh nhiễm trùng qua đường tình dục. Cứ 4 thai phụ thì có 1 người nhiễm GBS. Hầu hết thai phụ nhiễm GBS không có biểu hiện triệu chứng lâm sàng nhưng có nguy cơ cao nhiễm trùng đường tiết niệu, vỡ màng ối, viêm nội mạc tử cung, nhiễm trùng vết mổ, lưu thai và sinh non. Do GBS tồn tại trong âm đạo nên có thể lây nhiễm cho trẻ sơ sinh trong quá trình chuyển dạ và sinh đẻ, khiến trẻ gặp một số bệnh nguy hiểm

Xét nghiệm GBS rất quan trọng cho các thai phụ nhằm phòng tránh nguy cơ nhiễm trùng cho mẹ và bé

Ảnh hưởng của GBS tới trẻ sơ sinh

Trẻ sơ sinh có thể bị nhiễm GBS trước khi sinh cho đến vài tháng tuổi do hệ thống miễn dịch của trẻ chưa phát triển đầy đủ. Đa số trường hợp nhiễm GBS có thể tự khỏi mà không cần điều trị, chỉ có 1-2% trẻ nhiễm GBS có thể tiến triển thành bệnh nghiêm trọng như viêm phổi, viêm màng não, nhiễm trùng máu và có thể gây tử vong.

Có hai loại nhiễm liên cầu khuẩn nhóm B ở trẻ sơ sinh: nhiễm GBS khởi phát sớm và nhiễm GBS khởi phát muộn.

Nhiễm giai đoạn sớm: xảy ra trong 7 ngày đầu sau sinh

2/3 trẻ sơ sinh nhiễm GBS thuộc loại nhiễm GBS khởi phát sớm. Phần lớn trẻ nhiễm GBS khởi phát sớm ở trẻ gây nhiễm trùng máu, viêm phổi và viêm màng não.

Trong số trẻ nhiễm GBS khởi phát sớm, khoảng 10% sẽ tử vong (ngay cả với sự chăm sóc y tế tốt nhất), một số ít em bé hồi phục sau điều trị viêm màng não do GBS sẽ mang theo tổn thất về thể chất hoặc tinh thần vĩnh viễn.

Nhiễm giai đoạn muộn: xảy ra từ 7 – 90 ngày tuổi

Nhiễm GBS giai đoạn muộn thường gây viêm màng não và nhiễm trùng máu. Trường hợp nhiễm giai đoạn này ít gặp hơn nhiều so với nhiễm liên cầu nhóm B khởi phát sớm, chiếm khoảng 30% các trường hợp và tỷ lệ tử vong cũng thấp hơn. Tuy nhiên, một nửa số trẻ sống sót sau nhiễm GBS muộn sẽ gặp tổn thất về tinh thần hoặc thể chất lâu dài và 1/8 trong số trẻ viêm màng não nghiêm trọng.

Hiện tại không có cách nào để ngăn ngừa nhiễm GBS giai đoạn muộn ở trẻ sơ sinh. Lây truyền từ mẹ được xem là nguyên nhân chủ yếu khiến trẻ sơ sinh mắc GBS. Do đó, việc xét nghiệm GBS cho thai phụ đóng vai trò quan trọng trong thai kỳ. Đây là một bước dự phòng cần thiết trước khi chuyển dạ, giúp phát hiện và can thiệp kịp thời nhằm ngăn chặn nguy cơ truyền bệnh sang con trong quá trình sinh nở. Nhờ đó, có thể giảm thiểu nguy cơ trẻ gặp phải các biến chứng nguy hiểm và góp phần bảo vệ sức khỏe cho cả mẹ và bé.

Ảnh trên: Bé sinh non, khỏe mạnh và chưa có dấu hiệu bệnh
Ảnh dưới: Bé có làn da tái nhợt do sốc tim mạch gây ra bởi GBS khởi phát muộn

Các triệu chứng nhiễm GBS ở trẻ sơ sinh

Trẻ sơ sinh nhiễm GBS khởi phát sớm thường có dấu hiệu trong 24 giờ đầu sau khi sinh. Những dấu hiệu này bao gồm:

Thở rên, nhịp thở bất thường
Da xanh tái, nhiệt độ bất thường
Ngủ li bì, ăn kém
Nhịp tim hoặc nhịp thở nhanh hoặc chậm bất thường
Huyết áp giảm
Đường máu giảm
Nếu thai phụ có kết quả dương tính hoặc được biết là có yếu tố nguy cơ với GBS sẽ được tiêm kháng sinh khi chuyển dạ vỡ ối để dự phòng lây truyền từ mẹ sang соn.

Nhận biết trẻ nhiễm GBS giai đoạn sớm và giai đoạn muộn

Ai nên thực hiện xét nghiệm GBS

Phụ nữ đang mang thai

Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC) khuyến cáo tất cả các trường hợp mang thai nên kiểm tra định kỳ liên cầu khuẩn nhóm B.

Thai phụ có tiền sử nhiễm GBS

Mẹ bầu có con sinh ra trong lần mang thai trước bị nhiễm GBS khả năng cao sẽ được chỉ định xét nghiệm GBS trong lần mang thai tiếp theo. Đối với thai phụ bị nhiễm GBS nhưng sinh con không nhiễm thì chỉ với 50% trường hợp lần mang thai tiếp trẻ bị nhiễm.

Thai phụ có nguy cơ gặp các vấn đề trong thai kỳ

Một số triệu chứng sau ở thai phụ có thể cảnh báo nguy cơ sinh con bị nhiễm liên cầu khuẩn B cao:

Bị vỡ ối trước tuần 37.
Bị vỡ ối trước 18 giờ hoặc sớm hơn trước khi sinh.
Bị sốt trong khi chuyển dạ.
Bị liên cầu khuẩn B gây nhiễm trùng đường tiểu trong thai kỳ.

Lưu ý mốc thời gian làm xét nghiệm GBS

Thời điểm thực hiện xét nghiệm GBS

Hầu hết thai phụ đều được khuyến nghị xét nghiệm trong khoảng 5 tuần cuối cùng trước khi dự sinh.

Thai đơn: 36 tuần 0 ngày đến 37 tuần 6 ngày.
Thai đôi: 32 đến 34 tuần.

Trường hợp kết quả âm tính

Nếu thai phụ có kết quả âm tính, tiến hành xét nghiệm sàng lọc lần hai nếu thai phụ chưa sinh con trong vòng 5 tuần.

Trường hợp kết quả dương tính

Nếu thai phụ có kết quả xét nghiệm dương tính với liên cầu khuẩn nhóm B, vẫn tiếp tục khám thai định kỳ theo lịch hẹn của bác sĩ. Khi bắt đầu chuyển dạ hoặc nếu có hiện tượng vỡ ối sớm, bác sĩ sẽ chỉ định dùng thuốc tiêm để dự phòng nguy cơ lây truyền vi khuẩn từ mẹ sang con trong quá trình sinh. Việc điều trị dự phòng này sẽ được duy trì cho đến khi thai phụ sinh xong. Sau sinh, trẻ sơ sinh có mẹ nhiễm GBS sẽ được bác sĩ thăm khám kỹ lưỡng và theo dõi sát sao. Bé vẫn được bú mẹ, tiêm các loại vắc-xin theo quy định và chăm sóc như những trẻ sơ sinh khác.